Brussel/Den Haag – Voormalig Eurocommissaris en Green Deal-architect Frans Timmermans ligt onder vuur vanwege zijn rol in het zogenoemde ‘groene lobbyschandaal’ binnen de Europese Commissie. Milieuorganisaties ontvingen miljoenen euro’s aan EU-subsidies, onder voorwaarden die hen verplichtten tot actieve lobbyactiviteiten binnen het Europees Parlement. Deze praktijk roept vragen op over de rol van Timmermans, die verantwoordelijk was voor het beleid waarmee deze subsidies gepaard gingen.
Gesponsorde lobby via EU-subsidies
Uit documenten, onder meer in handen van De Telegraaf, blijkt dat milieuorganisaties zoals het European Environmental Bureau (EEB) via het LIFE-subsidieprogramma aanzienlijke bedragen ontvingen. In ruil daarvoor moesten ze minimaal zestien lobbyactiviteiten rapporteren die hebben bijgedragen aan het aanscherpen van Europese milieuwetgeving, zoals de omstreden Natuurherstelwet.
De subsidievoorwaarden waren expliciet: ngo’s moesten concrete resultaten tonen en werden zelfs aangemoedigd specifieke Europarlementariërs te benaderen. In sommige gevallen ontvingen zij tot €700.000 voor campagnes gericht op wetgevingsbeïnvloeding.
Politieke ophef in Brussel
De constructie leidt tot felle kritiek vanuit het Europees Parlement. Nederlandse Europarlementariërs van VVD, NSC en BBB spreken van een “ongeoorloofde menging van overheidsgeld en politieke beïnvloeding.” VVD’er Malik Azmani noemt het gebruik van publieke middelen voor doelgerichte lobby “volstrekt onacceptabel.”
Dirk Gotink (NSC), lid van de begrotingscontrolecommissie, wil dat de Europese Rekenkamer en het Europees Openbaar Ministerie (EPPO) onderzoek doen. “Er zijn lijsten met te benaderen politici gedeeld met subsidieontvangers. Dat gaat verder dan belangenbehartiging; dit lijkt op politieke sturing via de achterdeur,” aldus Gotink.
Wat was Timmermans’ rol?
Timmermans, die van 2019 tot 2023 verantwoordelijk was voor de Europese Green Deal, ontkent directe betrokkenheid bij de subsidiecontracten. “Ik heb dergelijke contracten niet opgesteld of ondertekend, en ik heb nooit gevraagd aan ngo’s om voor mij te lobbyen,” zei hij in reactie op de berichtgeving.
Toch was Timmermans als vicevoorzitter van de Europese Commissie eindverantwoordelijk voor het LIFE-programma en de klimaatwetgeving die via deze lobbytrajecten werd gesteund. Critici stellen dat hij op zijn minst politieke verantwoordelijkheid draagt voor het beleid en de omstandigheden waarin deze constructies zijn ontstaan.
Geen bewijs van persoonlijk gewin
Hoewel er online en in politieke kringen wordt gespeculeerd over mogelijk persoonlijk voordeel, zijn daar geen bewijzen voor. Er is geen informatie of documentatie die erop wijst dat Timmermans zelf financieel heeft geprofiteerd van de subsidies. De kern van de kritiek ligt daarmee bij de politieke aansturing en het gebrek aan transparantie rondom de geldstromen en hun doelstellingen.
Europese Commissie erkent ‘inappropriateness’
De huidige budgetcommissaris Piotr Serafin noemde de subsidievoorwaarden tegenover het Europees Parlement “inappropriate” en gaf aan dat de Commissie de toekenning van dergelijke fondsen opnieuw zal evalueren. Meerdere partijen roepen op tot volledige openbaarmaking van de subsidieovereenkomsten en willen wetgeving tijdelijk opschorten totdat het onderzoek is afgerond.
Conclusie
Het groene lobbyschandaal zet het vertrouwen in de Europese besluitvorming onder druk. Hoewel Timmermans formeel afstand houdt van de subsidieconstructies, staat hij symbool voor het systeem waarbinnen politieke beïnvloeding met publieke middelen mogelijk bleek. Zijn rol roept vragen op over bestuurlijke verantwoordelijkheid en de grenzen van beleidsbeïnvloeding via ngo’s.
Zolang niet alle feiten op tafel liggen, blijft de vraag hangen: was dit idealisme, of georganiseerde belangenpolitiek?