Steeds vaker hoor je de term ETS-belasting of CO2-heffing via het ETS-systeem voorbij komen. Maar wat is ETS eigenlijk? Waarom is het ingevoerd, wie betaalt deze belasting en wat zijn de gevolgen voor consumenten en bedrijven?
In dit uitgebreide blog leggen we alles uit over het Europese emissiehandelssysteem (ETS), de CO2-heffing in Nederland en de recente uitbreidingen van dit systeem. Je ontdekt waarom deze vorm van milieubelasting steeds belangrijker wordt én wat je er als burger of ondernemer van gaat merken — nu en in de toekomst.
Wat is ETS?
ETS staat voor Emissions Trading System, oftewel het emissiehandelssysteem van de Europese Unie. Het is een marktmechanisme dat bedrijven dwingt om hun uitstoot van broeikasgassen (zoals CO2) terug te dringen.
Het principe is eenvoudig:
-
De EU stelt een maximale hoeveelheid CO2-uitstoot vast (het emissieplafond)
-
Voor iedere ton CO2-uitstoot heeft een bedrijf een emissierecht nodig
-
Emissierechten kunnen gekocht, verkocht of bespaard worden
-
Minder uitstoten = kosten besparen
-
Meer uitstoten = extra rechten kopen = ETS-belasting
Waarom bestaat het ETS-systeem?
Het doel van het ETS is het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen in Europa. Klimaatverandering is wereldwijd een van de grootste bedreigingen, en CO2-uitstoot is daar de belangrijkste veroorzaker van.
Met ETS wil de EU:
-
Bedrijven financieel prikkelen om te verduurzamen
-
Marktwerking inzetten voor klimaatdoelen
-
De totale CO2-uitstoot jaarlijks verlagen
-
Gelijke regels maken voor alle EU-landen
Het systeem werd in 2005 ingevoerd en is sindsdien meerdere keren aangepast en uitgebreid.
Hoe werkt ETS in de praktijk?
Bedrijven die onder ETS vallen, krijgen jaarlijks een aantal gratis uitstootrechten of kopen die op de markt. Eén recht = recht op het uitstoten van 1 ton CO2.
De prijs van een ETS-recht wordt bepaald door vraag en aanbod. In 2022–2024 schommelde deze prijs tussen de €60 en €100 per ton CO2.
Bedrijven die onder ETS vallen zijn o.a.:
-
Energiecentrales
-
Vliegmaatschappijen binnen de EU
-
Zware industrie: staal, cement, chemie
-
Afvalverbrandingsinstallaties (vanaf 2026)
Als een bedrijf méér uitstoot dan waar het rechten voor heeft, moet het extra rechten kopen — dit is in feite de ETS-belasting.
Wat verandert er in ETS vanaf 2027?
De EU heeft grote ambities om klimaatneutraal te worden in 2050. Daarom is het ETS-systeem in 2023 flink uitgebreid en verandert er de komende jaren veel:
1. Invoering ETS-2 (vanaf 2027)
Voor het eerst worden huishoudens, gebouwen en wegverkeer ook onderdeel van ETS:
-
Verbranding van gas, benzine en diesel wordt belast via ETS-2
-
Brandstofleveranciers moeten CO2-rechten kopen
-
De kosten kunnen doorberekend worden aan consumenten
Voor jou betekent dit:
-
Verwarming met gas wordt duurder
-
Autorijden op benzine of diesel wordt duurder
-
Elektrisch rijden en isoleren worden relatief aantrekkelijker
2. Afschaffing gratis rechten
Voor veel vervuilende sectoren (zoals staal en cement) worden de gratis emissierechten geleidelijk afgeschaft. Hierdoor stijgen de kosten voor bedrijven die niet verduurzamen.
3. Strenger emissieplafond
Het totale aantal beschikbare rechten wordt elk jaar sneller afgebouwd, waardoor de prijs per ton CO2 verder zal stijgen.
ETS in Nederland: CO2-heffing als aanvulling
Naast het Europese ETS heeft Nederland sinds 2021 een eigen nationale CO2-heffing ingevoerd, specifiek voor grote industrieën.
-
Deze belasting geldt als bedrijven boven hun ‘vrije ruimte’ uitstoten
-
De hoogte van de heffing stijgt jaarlijks, van €30 (2021) tot >€125 per ton CO2 in 2030
-
Het is een aanvulling op ETS, bedoeld om extra druk op verduurzaming te zetten
Nederland is hiermee een van de strengste landen binnen de EU als het gaat om CO2-prijsbeleid.
Voor- en nadelen van ETS-belasting
Voordelen
✅ Stimuleert bedrijven om schoner te produceren
✅ Versterkt duurzame innovaties
✅ Brengt vervuiling in kaart en maakt het ‘betaald vervuilen’ zichtbaar
✅ Kan op termijn leiden tot schonere lucht en stabieler klimaat
Nadelen
❌ Kan leiden tot hogere energieprijzen voor consumenten
❌ Bedrijven kunnen kosten doorberekenen, wat inflatie versterkt
❌ Kans op ‘carbon leakage’ (bedrijven verplaatsen productie naar landen zonder ETS)
Daarom werkt de EU aan aanvullende maatregelen, zoals het CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) om importen ook te belasten.
Wat betekent ETS-belasting voor jou als consument?
Vanaf 2027 krijg je als burger indirect te maken met ETS-2. De gevolgen:
1. Verwarmen wordt duurder
-
Gas wordt belast met ETS
-
Elektrisch verwarmen (via warmtepomp) wordt relatief goedkoper
-
Isoleren wordt belangrijker dan ooit
2. Autorijden wordt duurder
-
Brandstofprijzen stijgen door ETS
-
Elektrisch rijden krijgt extra prikkel
-
OV en fietsen worden relatief aantrekkelijker
3. Producten kunnen duurder worden
Producten waarbij veel energie nodig is voor productie (bijv. staal, plastic, cement) kunnen in prijs stijgen. Dit merk je in bijvoorbeeld:
-
Bouwmaterialen
-
Auto’s
-
Vliegtickets
Wat betekent ETS-belasting voor bedrijven?
Voor ondernemers en bedrijven, vooral in de industrie en transportsector, zijn de gevolgen directer en groter.
Verplichtingen:
-
ETS-deelname (vanaf bepaalde uitstootdrempel)
-
Jaarlijkse rapportage van uitstoot
-
Aankoop van emissierechten via veilingen
-
Investeren in CO2-reductie of betalen voor uitstoot
Strategische keuzes:
-
Omschakelen naar duurzame energie
-
Procesoptimalisatie om uitstoot te beperken
-
Duurzamer transport en logistiek
-
Investeren in innovaties zoals waterstof of CCU/CCS (CO2-opslag)
Subsidie beschikbaar: Denk aan SDE++, EIA, MIA en VEKI.
Is ETS voldoende om het klimaatprobleem op te lossen?
ETS is een belangrijk onderdeel van het klimaatbeleid, maar geen wondermiddel. Het werkt vooral goed in combinatie met:
-
Subsidies voor verduurzaming
-
Informatieplicht en regelgeving
-
Investeringen in infrastructuur (bijv. laadpalen, warmtenetten)
-
Bewustwording bij burgers en bedrijven
ETS beloont wie investeert in duurzaamheid en straft wie vervuilt — maar het moet eerlijk, sociaal en haalbaar blijven.
Veelgestelde vragen over ETS-belasting
Moet ik als burger zelf emissierechten kopen?
Nee. In ETS-2 worden brandstofleveranciers verantwoordelijk voor het kopen van rechten. Zij berekenen de kosten door aan jou.
Hoe hoog wordt de ETS-heffing?
De prijs per ton CO2 schommelt, maar verwacht wordt dat deze zal oplopen tot €100+ per ton in de komende jaren.
Kan ik me voorbereiden?
Zeker. Isoleren, elektrisch rijden, zonnepanelen, warmtepomp, energiezuinige apparaten – dit zijn slimme investeringen om toekomstige ETS-kosten te beperken.
ETS-belasting verandert de economie — en jouw energierekening
De ETS-belasting is een krachtig middel van de EU om klimaatvervuiling aan te pakken. Door CO2-uitstoot letterlijk een prijs te geven, worden duurzame keuzes steeds aantrekkelijker.
Vanaf 2027 raakt ETS ook burgers en kleinere bedrijven. De energiekosten stijgen als je blijft leunen op gas of fossiele brandstoffen. Maar dat biedt ook kansen: wie nú investeert in verduurzaming, bespaart straks én helpt het klimaat.
Of je nu ondernemer, consument of beleidsmaker bent — ETS is geen abstract systeem meer. Het wordt een realiteit aan de pomp, op je energierekening en in de supermarkt. Voorbereiden loont
