BRUSSEL – De Europese Commissie zal officieel onderzoeken of Israël zich aan de mensenrechtenverplichtingen houdt, na een krachtig pleidooi van de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, Caspar Veldkamp (NSC). Tijdens het overleg van de EU-buitenlandministers kreeg hij dinsdag voldoende steun voor dit initiatief. Veldkamp spreekt van “een belangrijk en krachtig signaal”.
Hoewel er niet formeel is gestemd, steunt een meerderheid van de EU-lidstaten – waaronder Frankrijk, Spanje, Finland, Zweden en Ierland – het Nederlandse voorstel. “Het is ons menens,” aldus Veldkamp. Wanneer het onderzoek exact plaatsvindt, is nog niet bekend.
Onderzoek kan leiden tot maatregelen
Nederland wil via het onderzoek laten vaststellen of Israël mensenrechten schendt, met name in Gaza. Indien het blijkt dat het land artikel 2 van het associatieverdrag met de EU overtreedt, kunnen er formeel sancties volgen of handelsafspraken worden opgeschort.
Op 6 mei stuurde Veldkamp al een brief aan EU-buitenlandchef Kaja Kallas, waarin hij stelde dat de humanitaire blokkade in Gaza in strijd is met het internationaal humanitair recht én het verdrag tussen Israël en de EU.
Groeiende kritiek binnen Nederland
In eigen land groeit de roep om verdere actie. De grote demonstratie afgelopen zondag in Den Haag benadrukte het groeiende kritische sentiment onder Nederlanders over de Israëlische aanpak in Gaza. In de Tweede Kamer pleiten verschillende partijen intussen voor strengere maatregelen.
Opvallend is de koerswijziging van het doorgaans pro-Israëlische CDA. De partij steunt nu zelfs voorstellen om handelsvoordelen op te schorten en sancties te overwegen tegen leden van de Israëlische regering. Deze verschuiving binnen het politieke midden verhoogt de druk op het kabinet om verder te gaan.
Veldkamp houdt nog pas op de plaats
Toch blijft minister Veldkamp voorzichtig. Hij stelt dat Nederland al een duidelijk signaal heeft afgegeven met het EU-initiatief. Verdere stappen komen mogelijk pas ná de uitkomsten van het aangekondigde onderzoek. Wel laat hij zich de laatste weken steeds kritischer uit over Israël. Zo noemde hij maandag de hervatting van noodhulp “gebrekkig en onvoldoende” en zei hij eerder dat “de proporties van het Israëlische optreden zoek zijn geraakt”.
Coalitie verdeeld, PVV blijft Israël trouw
Binnen de coalitie blijft het onderwerp gevoelig. VVD, NSC en BBB steunen Veldkamps stappen en sluiten verdere maatregelen niet uit. De PVV blijft echter onverminderd achter Israël staan. Partijleider Geert Wilders stelde in de Kamer dat demonstranten beter tegen Hamas hadden kunnen protesteren, maar riep de minister niet op om zijn aanpak te herzien.
De komende weken zal duidelijk worden hoe serieus Brussel het onderzoek oppakt, en of dit daadwerkelijk tot concrete sancties of diplomatieke stappen leidt.